AMORİUM SURLARI YÜKSELİYOR
Mehmet Tanır “Amorium’da iç sur duvarları muhkem ve göz alıcı şekilde ortaya çıkmaya başladı. Şehirde üç bölgede kazı çalışması gerçekleştirdik. Bakanlığımız uhdesinde Valimiz Mustafa Tutulmaz’ın himayelerinde gerçekleştirdiğimiz kazı oldukça başarılı bir şekildi gerçekleştirildi. Kazılara Bakanımız Sayın Prof. Dr. Veysel Eroğlu ve milletvekillerimiz büyük destek veriyor.
Amorium Antik Şehri’nin İslam (Arap) ve Bizans kaynaklarında dış sur ve iç sur olarak iki surla korunan bir şehir olduğundan bahsedilmektedir. İspanyadaki bir el yazmasında yer alan minyatürde 838 yılında İslam ordusunun Amoriumu kuşatması yer almaktadır. Bu minyatürde surda Bizans askerleri aşağıda İslam Ordusu askerleri görülmektedir. Bu surun şuan kazısı devam eden iç sur olma ihtimali üzerinde durulmaktadır. Şehrin dış surları ayakta olmasa da Höyüğü çevreleyen iç sur hattı hava fotoğrafları ile de sınırları takip edilebilecek kadar nettir. Toprak altında gün yüzüne çıkarılmayı bekleyen iç sur duvarları oldukça kalın ve sağlamdır. Bu denli güçlü sur duvarının bulunması iç sur alanında önemli yapıların olma ihtimalini güçlendirmektedir. Yine İslam kaynaklarında surlarda kırk adet kule bulunduğundan bahsedilmektedir. 2017 de yapılan kazılarda kare kule ve silindir kule olarak adlandırılan iki adet kule ortaya çıkarılarak İslam kaynakları adeta doğrulamıştır 2017 kazı sezonunda bir kısmı ortaya çıkan sur duvarları önümüzdeki yıl tamamı ortaya çıkarıldığında Amorium için simge olabilecek büyük bir yapı ortaya çıkarılmış olacaktır.”
Amorium İslam tarihi ve Bizans tarihi için önemli bir yerleşimdir. Peygamber efendimizin (a.s)’in sahabelerinden Selman-ı Farisi’nin Hak dini ve son peygamberi ararken Amorium’a geldiği Amoriumda ki bir kilisede eğitim gördüğü daha sonra İslamiyeti tanımak için kutsal topraklara gittiği İslam kaynaklarında geçmektedir. Bizans siyasi tarihinde ise Amorium sülalesi olarak bilinen Amoriumlu 3 kral bulunmaktadır. Yine Dünya edebiyatında yer edinmiş Ezop Masallarının yaratıcısı Ezop, Amorium ile ilişkilendirilir.
Amorium Afyonkarahisar'ın 70 km. kuzeydoğusunda ve Emirdağ İlçesi'nin 12 km. doğusunda yer alan ve M.Ö. 2000'li yıllardan itibaren Hitit, Phryg, Yunan, Roma, Bizans, Selçuklu ve Osmanlı dönemlerinde kesintisiz yerleşim görmüş antik kenttir. Kent, Yukarı Şehir ve Aşağı Şehir olarak iki başlık altında değerlendirilmektedir. Alandaki en erken yerleşimin merkezi Yukarı Şehir olarak adlandırılmış olan höyüğün bulunduğu bölgedir. Yukarı Şehir, höyüğün kenarlarında hala izleri görülebilen Bizans dönemi sur duvarlarıyla, Asağı Şehir'de bütün şehri kuşattığı takip edilebilen bir koruma (sur) duvarıyla çevrilidir.
M.S.640 yılından itibaren Amorium Anadolu'da Bizans ordusunun askeri karargahı ve sonra da Anatolikon Thema'sının (eyelet) başkenti olmuştur. Bizans Dönemi'nde yaşanan Karanlık Çağ boyunca (M.S. 7. yüzyılın ortasından 9. yüzyılın ortasına kadar) Amorium Arap saldırılarına karşı Bizans topraklarının korunmasında güçlü bir kale görevi görmüştür. M.S. 838 yılında Harun Reşid'in oğlu Mutasım'ın (M.S. 833-842) ordusu tarafından kuşatılan kent kazılardan elde edilen verilere göre M.S.10. ve 11. yüzyıllarda askeri ve stratejik önemini yeniden kazanmıştır. M.S. 1116'a Amorium'un Selçukluların elinde olduğu bilinmektedir.
1988 yılında Prof.Dr.R.Martin Harrison tarafından kazı çalışmalarına başlanan 2014 yılından itibaren ise Anadolu Üniversitesinden Doç.Dr. Zeliha DEMİREL GÖKALP başkanlığında kazı çalışmalarına devam edilen Amorium Antik Kentinde bu yılda çalışmalar 10.07.2017 günü başlamış, başarılı çalışmalar sonucu bu yıl sona ermiştir. Kazı çalışmalarına Valimiz Mustafa Tutulmaz himayelerinde Afyonkarahisar İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü Afyon Müzesi takip ve desteklerinde sürmektedir.
Bu yılki kazı çalışmalarına Bakanlık temsilcisi olarak Afyon Müzesinden Sanat Tarihi uzmanı Nergis KOÇAK eşlik etmiştir.
2017 yılı kazı sezonunda kazı çalışmaları 3 bölgeden yoğunlaşmaktadır. Aşağı şehir ve Yukarı şehir olmak üzere ikiye ayrılan şehirde aşağı şehirde büyük mekanda yukarı şehirde iç sur sisteminde ve sur içindeki bir bazilikada kazı çalışmaları yapılmıştır.
Bu kadar tarihi katmanın bir arada bulunduğu ve birçok medeniyete ev sahipliği yapmış Amorium da ileriki yıllarda kazı çalışmalarının devam etmesiyle yapıların daha çok ortaya çıkması ve Amorium’un hakkettiği ilgiye kavuşması beklenmektedir.
